Καταρράκτης/ Όσα πρέπει να γνωρίζετε

καταρράκτης

Καταρράκτη ονομάζουμε μια περιοχική ή γενικευμένη αδιαφάνεια του φυσιολογικά διαυγούς φακού του ματιού. Ανάλογα με την εντόπισή του μπορεί να επηρεάζει ή όχι την όραση. Συνήθως ο καταρράκτης αναπτύσσεται σε άτομα άνω των 55 ετών, αλλά σπανίως συμβαίνει και σε νεαρούς ενήλικες, παιδιά ακόμη και νεογέννητα. Συνήθως αναπτύσσεται και στα δύο μάτια, αν και το ένα είναι πιο προχωρημένο από το άλλο.

Ο φακός του ματιού βρίσκεται ακριβώς πίσω από την ίριδα – το χρωματιστό τμήμα του οφθαλμού. Είναι αμφίκυρτος (έχει σχήμα φακής). Σε ένα φυσιολογικό νέο άτομο ο φακός είναι απόλυτα διαυγής. Έχει σημαντική ελαστικότητα και μας βοηθάει να εστιάζουμε σε διαφορετικές αποστάσεις. Έχει επίσης σημαντική συνεισφορά στην απορρόφηση μέρους της επιβλαβούς υπεριώδους ακτινοβολίας. Φυσιολογικά, ο φακός εστιάζει το φως στον αμφιβληστροειδή ο οποίος στέλνει την εικόνα μέσω του οπτικού νεύρου στον εγκέφαλο.

Ωστόσο, αν ο φακός είναι θαμπός λόγω καταρράκτη, το φως διαθλάται και έτσι δεν μπορεί να εστιαστεί, προκαλώντας διαταραχές στην όραση. Ο φακός αποτελείται κυρίως από πρωτεΐνες και ύδωρ. Η θόλωση προέρχεται από αλλαγές στις πρωτεΐνες και στις ίνες του φακού.

Ο καταρράκτης συνήθως εξελίσσεται αργά. Ποιά είναι τα συνήθη συμπτώματα

Θολή όραση
Μειωμένη ένταση των χρωμάτων
Αυξημένη περίθλαση του φωτός(πχ φωτοστέφανο γύρω από τα φώτα αυτοκινήτων το βράδυ)
Δυσκολία όρασης το βράδυ
Διπλωπία (μονόφθαλμη – κλείνοντας δηλαδή το ένα μάτι κανείς εξακολουθεί να βλέπει διπλά)
Φωτοευαισθησία (είτε στον ήλιο είτε στα φώτα π.χ το βράδυ στην οδήγηση)
Απώλεια της αντίθεσης των χρωμάτων (φαίνονται πιο ξεθωριασμένα)
Μεταβολές της διάθλασης των ματιών(πχ της μυωπίας)
Συχνά παρατηρείται μια αρχική και προσωρινή βελτίωση της κοντινής όρασης λόγω της μυωπικής εκτροπής στη διαθλαστική ισχύ του οπτικού συστήματος του οφθαλμού.

Δεν υπάρχει προς το παρόν θεραπεία που προλαμβάνει ή καθυστερεί την εξέλιξη του καταρράκτη. Στο γεροντικό καταρράκτη οι μεταβολές στην όραση είναι πολύ αργές, τόσο που οι ασθενείς αρχικά μπορεί να μην το καταλάβουν, ιδιαίτερα όταν η όραση στο άλλο μάτι διατηρείται σε καλό επίπεδο.

Τι προκαλεί τον καταρράκτη

Τις περισσότερες φορές ο καταρράκτης είναι αποτέλεσμα ηλικιακών αλλαγών στο φακό, ωστόσο υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνιση και εξέλιξή του. Αυτοί περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων:

Σακχαρώδης διαβήτης.
Φάρμακα όπως τα κορτικοστεροειδή και η χλωροπρομαζίνη.
Η υπεριώδης ακτινοβολία.
Το κάπνισμα.
Η συστηματική χρήση αλκοόλ.
Η έλλειψη βιταμινών και τα χαμηλά επίπεδα αντιοξειδωτικών.
Συγγενείς λοιμώξεις όπως η ερυθρά κατά τη διάρκεια της κύησης.
Επεμβάσεις στον οφθαλμό όπως η χειρουργική του γλαυκώματος ή του αμφιβληστροειδούς.
Τραύματα.
Χρόνιες φλεγμονές του οφθαλμού.

Τι μπορείτε να κάνετε για να επιβραδύνετε την ανάπτυξη του καταρράκτη

Να αποφεύγετε την έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία τις ώρες που η υπεριώδης ακτινοβολία είναι σε υψηλά επίπεδα. Να φοράτε καπέλο και γυαλιά ηλίου.
Αποφεύγετε το κάπνισμα.
Να έχετε μια ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε λαχανικά και αντιοξειδωτικούς παράγοντες όπως είναι η βιταμίνη C και η βιταμίνη A. Επίσης να αποφεύγετε τροφές με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη.

Πώς γίνεται η διαγνώση του καταρράκτη

Για να διαγνωστεί αλλά και για να προγραμματιστεί η χειρουργική αντιμετώπιση του καταρράκτη απαιτείται ένας πλήρης οφθαλμολογικός έλεγχος που περιλαμβάνει:

Το ιστορικό του ασθενούς έτσι ώστε να γίνει κατανοητό πόσο επηρεάζεται η καθημερινότητα του ασθενούς από τη μειωμένη όραση και τι άλλα προβλήματα υγείας συνυπάρχουν.
Εκτίμηση της οπτικής οξύτητας.
Διάθλαση – δηλαδή προσδιορισμός του διαθλαστικού σφάλματος (το οποίο μπορεί επίσης να διορθωθεί με την επέμβαση).
Εξέταση του αμφιβληστροειδούς με βυθοσκόπηση.
Μέτρηση της πίεσης του οφθαλμού.
Βιομετρία: μέτρηση δηλαδή της ισχύος του φακού.

Πότε χειρουργούμε τον καταρράκτη

Ο γεροντικός, δηλαδή ο συχνότερος καταρράκτης είναι μία μη επείγουσα κατάσταση. Η απόφαση για το χειρουργείο στηρίζεται καθαρά στις ανάγκες και το lifestyle του ασθενούς. Έτσι, ένας οδηγός ταξί θα πρέπει να χειρουργηθεί σύντομα αν η έκπτωση της όρασής του επηρεάζει την ασφαλή του οδήγηση, ενώ κάποιος που δεν οδηγεί και εξυπηρετείται πλήρως στις καθημερινές του δραστηριότητες μπορεί να το αναβάλλει. Πρέπει ωστόσο να έχουμε στο νου μας ότι συχνά ο ασθενής με καταρράκτη προσαρμόζεται στη μειωμένη οπτική του ικανότητα και σιγά σιγά αποσύρεται από δραστηριότητες επειδή δε βλέπει ικανοποιητικά. Έτσι από τη μεριά μας ως χειρουργοί δεν πρέπει να επαναπαυόμαστε στην εικόνα κάποιου που έχει περιορίσει τις δραστηριότητές του, αφού συχνά με τη βελτίωση της όρασης μετά το χειρουργείο μπορεί να επιστρέψει σε αυτές και να αισθανθεί πολύ νεότερος και αυτάρκης.
Λιγότερο συχνά ο καταρράκτης επηρεάζει και νεότερα άτομα τα οποία πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη ή αυτοάνοσα νοσήματα για τα οποία έχουν λάβει θεραπεία με κορτικοστεροειδή. Οι ασθενείς αυτοί επίσης πρέπει να χειρουργηθούν αν η όρασή τους επηρεάζει τις καθημερινές τους δραστηριότητες. Επίσης πρέπει να χειρουργηθούν όταν ο καταρράκτης τους εμποδίζει την ικανοποιητική εξέταση του βυθού του οφθαλμού τους (βυθοσκόπηση – απαραίτητη για την έγκαιρη αναγνώριση και θεραπεία βλαβών του αμφιβληστροειδή).
Επίσης σε νεότερη ηλικία μπορούμε να χειρουργήσουμε ασθενείς οι οποίοι έχουν σημαντικό διαθλαστικό σφάλμα (δηλαδή υψηλή μυωπία ή υπερμετρωπία). Η εξαίρεση του καταρράκτη και η αντικατάσταση του φακού μας δίνει τη δυνατότητα να απαλλάξουμε τον ασθενή από τα γυαλιά του. Με αυτόν τον τρόπο δίνουμε λύση σε δύο σημαντικά προβλήματα με μια μόνο επέμβαση.
Συχνά ο καταρράκτης μπορεί να επηρεάζει και την πίεση του ματιού, ιδιαίτερα σε προδιαθετημένους ασθενείς (ιδιαίτερα σε άτομα με υψηλή υπερμετρωπία). Σε αυτήν την περίπτωση η αντικατάσταση του φακού ακόμα και σε στάδια όπου η όραση δεν έχει ακόμα επηρεαστεί μπορεί να ρυθμίσει την ενδοφθάλμια πίεση ενώ ο ασθενής έχει ταυτόχρονα την ευκαιρία να απαλλαχθεί από τα γυαλιά του. Σε σπάνιες περιπτώσεις, όπου η ενδοφθάλμια πίεση ανεβαίνει σε πολύ υψηλά επίπεδα η αφαίρεση και αντικατάσταση του φακού είναι επείγουσα.
Ο καταρράκτης στα παιδιά είναι σπάνιος αλλά η παρουσία του έχει σοβαρή επίπτωση στην ανάπτυξη της όρασης. Στην περίπτωση όπου ένα παιδί γεννιέται με καταρράκτη (συγγενής καταρράκτης) το χειρουργείο είναι επιβεβλημένο ακόμα και στις πρώτες εβδομάδες της ζωής.

Πώς αντιμετωπίζεται ο καταρράκτης

Στα αρχικά του στάδια και όταν οι καθημερινές δραστηριότητες δεν επηρεάζονται σημαντικά μπορούμε να περιμένουμε. Σε μερικές περιπτώσεις η αλλαγή και μόνο των γυαλιών μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την όραση και να αναβληθεί η επέμβαση για κάποια χρόνια, ειδικά αν οι οπτικές απαιτήσεις δεν είναι σημαντικές. Επιπλέον, ειδικά φίλτρα στα γυαλιά μπορεί να ελαττώσουν τις εκτροπές και την περίθλαση του φωτός κατά την οδήγηση τη νύχτα. Όταν ο καταρράκτης πλέον επηρεάζει τις καθημερινές συνήθειες, η αντιμετώπισή του είναι χειρουργική. Το χειρουργείο γίνεται στις περισσότερες περιπτώσεις με τοπική αναισθησία (σταγόνες). Δεν απαιτείται νοσηλεία και ο ασθενής μετά το χειρουργείο επιστρέφει στο σπίτι του και χρησιμοποιεί σταγόνες για περίπου ένα μήνα. Η επιστροφή στις καθημερινές δραστηριότητες είναι επίσης πολύ γρήγορη. Πολύ συχνά ο ίδιος ο ασθενής μετά το χειρουργείο του ενός οφθαλμού επιζητάει το χειρουργείο και του έταιρου οφθαλμού αφού πλέον συνειδητοποιεί πόσο καλύτερα μπορούσε να βλέπει.

Ποιές είναι οι πιο πρόσφατες εξελίξεις

Η χειρουργική του καταρράκτη εξελίσσεται διαρκώς. Τα αποτελέσματα γίνονται πιο προβλέψιμα και η αποθεραπεία πιο γρήγορη. Επίσης, έχουν ελαττωθεί σημαντικά τα ποσοστά επιπλοκών και ιδιαίτερα οι πιθανότητες μολύνσεων που είχαν καταστροφικές συνέπειες. Τα εργαλεία γίνονται όλο και μικρότερα, ενώ η ενέργεια που χρησιμοποιούμε για τη θρύψη του φακού έχει ελαττωθεί σημαντικά με αποτέλεσμα το χειρουργείο να είναι λιγότερο τραυματικό. Τα τελευταία επίσης χρόνια έχει εισαχθεί και η χρήση του laser στο χειρουργείο. Ωστόσο, η συμβολή του χειρουργού εξακολουθεί να είναι καταλυτική και πιθανόν θα εξακολουθήσει για την επόμενη δεκαετία. Οι φακοί που χρησιμοποιούμε στο χειρουργείο μπορούν να παρέχουν την ιδιότητα της πολυεστιακότητας δίνοντας την ικανότητα για εστίαση σε όλες τις αποστάσεις. Έτσι δίνουν λύση στο πρόβλημα τη πρεσβυωπίας και παρέχουν σχεδόν πλήρη ανεξαρτησία από γυαλιά.

Με μεγάλη χαρά δίνουμε πλέον τη δυνατότητα επέμβασης καταρράκτη στους ασθενείς μας στην Κέρκυρα με άρτια εξοπλισμένο χειρουργείο και με τη χρήση κορυφαίων υλικών. Διαβάστε περισσότερα εδώ.

ΠΕΤΡΟΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛΙΔΗΣ MD, FEBO

Ι.Θεοτόκη 50, Κέρκυρα

2661105159